Rodzajnik określony, a nazwy własne

Kwestia stosowania rodzajników w języku portugalskim jest często poruszana, zważywszy na problemy jakie sprawia ona uczniom. Zwłaszcza tym z nich, którzy nie uczyli się wcześniej żadnego z języków romańskich. Jednak trzeba przyznać, że nie zawsze informacje zamieszczone w podręcznikach odpowiadają potrzebom osób uczących się portugalskiego. 

Dostrzegając skomplikowanie tego zagadnienia, chciałabym Wam zaproponować krótką analizę związaną z rodzajnikami określonymi. Nie będzie to jednak podsumowanie informacji dotyczących wszystkich aspektów ich zastosowania. Pragnę poruszyć, moim zdaniem, interesujący aspekt stosowania rodzajników określonych z nazwami własnymi tj. imionami i nazwiskami.

Na początku nauki najczęściej słyszymy, że w języku portugalskim stosujemy rodzajnik określony także przed imieniem danej osoby (z pewnym wyjątkiem: Ela chama-se Carla). A oto i przykłady:

A Ana e o Paulo brincam no jardim.

Esta casa é da Maria.

O António vai de férias.

Jest to tylko częściowo prawdziwe stwierdzenie. Generalnie, w Portugalii nadal stosuje się tę zasadę z małymi wyjątkami. Jednak w Brazylii stosowanie rodzajnika określonego z imionami zależy to od stopnia zażyłości, która łączy nas z daną osobą. Jeżeli znamy ją bardzo dobrze, będziemy stosować rodzajnik określony. Natomiast jeżeli jest to tylko osoba, którą znamy pobieżnie (np. sąsiad lub kolega z pracy), to zostanie on pominięty.

Jeszcze inną kwestią jest stosowanie rodzajnika określonego przed imionami i nazwiskami osób publicznych tj. polityków, aktorów, sportowców etc. Ze względu na charakter znajomości tj. brak bezpośredniej, bliskiej relacji, a jednocześnie powszechną znajomość tej osoby w danym kraju, rodzajnik zostanie pominięty np.

Cavaco Silva disse .........

A viagem de Vasco da Gama ....

Liczne przykłady obrazujące to zjawisko gramatyczne odnajdziemy choćby w prasie portugalskojęzycznej. Dziennikarze przywołując wypowiedź danej osoby pomijają rodzajnik określony.